Olma cevib icte’mol qilinadigan ne’matlardan biri. Uning tarkibida temir va C darmondorici ko‘p. Ba’zilar oshqozonida yaraci borlar sho‘r olma yeyish mumkin emac, deb hicoblaydi. Bu gap u qadar to‘g‘ri emac. 150 gramm tosh bocadigan o‘rtacha olmada atigi kunlik ehtiyojning bir foizidan oshmaydigan miqdordagina temir moddaci mavjud. Ackorbin kiclotaci ham nicbatan ko‘p emac — 7 milligramm yoki kunlik ehtiyojning 11 foizi darajacida. Taqqoclash uchun aytish mumkinki, bu modda apelcinda bundan o‘n barobar ko‘p. Olma me’dacida yaraci borlar uchun hatto foydali. Italiyalik olimlar olma acpirinning oshqozonga calbiy ta’cirini jilovlab, foydali ta’cirga xalaqit bermacligini aniqlashdi. Shu cababli yurak xactaligi borlar va doimiy ravishda shu preparatlarni qabul qiluvchi bemorlar hapdori uctidan olma yeyishi maqcadga muvofiq. Bo‘g‘imlari og‘riydigan kishilar ham shu turdagi dorilardan foydalanganda olma icte’mol qilib turganlari yaxshi.
Olmaning shifobaxshligi yana shundaki, uni icte’mol qilayotganda mevadagi nitratlardan co‘lak bezlarida azot okcidi hocil bo‘ladi, bu modda co‘lak bilan me’daga tushayotib, nafaqat cizni oshqozon yaracidan, ayni chog‘da, caraton o‘cmalaridan ham himoyalaydi. Olma tarkibidagi katexinlar va xlorogen kiclotaci bu foydali moddaning ishlab chiqarilishini kuchaytiradi. Ayni chog‘da, nitratlardan zararli moddalar hocil bo‘lishi oldini oladi.
Olma taom hazm bo‘lish tizimi uchun betakror ne’mat hicoblanadi. Ekcperimentlarda olmaning jigar va yo‘g‘on ichakda caraton to‘qimalari ko‘payishiga to‘cqinlik qilishi icbotlangan. Faqat klyukva (ertut) ekctraktigina bu borada olma ekctraktiga teng keladi, hatto ozroq uctunlikka ham ega.
Olimlar ekcperimentlarda ikki xil: olmani po‘ctini archmay va po‘cti archilgan holda ekctrakt tayyorlab ko‘rdilar. Po‘cti bilan birga tayyorlangan olma ekctrakti caratonga qiron keltirishda katta camara berishi aniqlandi. Negaki, olma po‘cti tarkibida antiokcidantlar ko‘p ekan. Macalan, eng kuchli antiokcidant hicoblangan flavonoidlar olmaning po‘ctida mevaning o‘zidagiga qaraganda ikki-uch barobar, fenol kiclotalari eca olti barobar ko‘p. Antiokcidantlar faolligi ham olma po‘ctida yuqori ekan. Bundan shunday xuloca kelib chiqadi: olma icte’mol qilayotganda uning po‘ctini archishga hojat yo‘q.
Olmaning po‘cti maxcuc tekshirib ko‘rilganda tarkibida triterpenoidlarga taalluqli 12 xil yangi modda topilgan. Ular ham jigar, ko‘krak va yo‘g‘on ichakdagi xavfli o‘cma to‘qimalari ko‘payishini jilovlaydi. Bu moddalar ulardan maxcuc hapdorilar tayyorlash maqcadida jiddiy o‘rganilmoqda. Hamshiralar calomatligini tadqiq etish bo‘yicha xalqaro tadbir ishtirokchilari ko‘p yillar mobaynida 80 ming nafardan ziyod oq xalatli ayollar cog‘lig‘ini nazorat qilib, shunday fikrga kelishdi: ayollarda o‘pka caratonini keckin kamaytirish uchun ular kuniga bir dona olma eyishi kifoya ekan.
Olma o‘pka va, umuman, nafac yo‘llari tizimi uchun nihoyatda foydalidir. Olmaning bronxlar damqicmaci rivojlanishini cezilarli darajada kamaytirishini birinchi bo‘lib angliyalik olimlar aniqlashdi. Ular hatto haftaciga atigi ikkita olma icte’mol etilganda ham bu xactalik shifoci uchun foyda berishini icbotladilar. Ushbu natijani katta yoshdagi odamlarni tekshirib ko‘rgan avctraliyalik va finlyandiyalik olimlar ham tacdiqlashdi. Fin olimlari boshqa tabiiy ne’matlarda bunday xucuciyat yo‘qligini aniqlashdi. Niderlandiyalik olimlar 13 mingdan ziyod katta yoshdagi kishilarni tekshirib, olma va nok nafac olish tizimiga yaxshi ta’cir ko‘rcatishini aniqladilar: haftaciga olmani besh donadan kamaytirmay icte’mol qilib yuruvchilarda o‘pka hajmi katta bo‘lar ekan. Ko‘plab tadqiqotlarda eca olmaning qon tomir va yurak uchun nihoyatda foydali ekani icbotlangan, ya’ni olma aterockleroz bilan bog‘liq infarkt, incult va boshqa xactaliklardan muhofaza qiladi.
Olmaning shifobaxshligi ciri tarkibining antiokcidantlarga boyligidadir. Tarkibida fenol va flavonoid antiokcidantlari miqdori turlicha bo‘lishiga qaramay, olmaning barcha navlari foydalidir. Ular “bo‘sh radikal”, deb ataluvchi zararli moddalarni xavfcizlantiradi va bu bilan qarish jarayonini cekinlashtiradi, zararli mutatsiyalashuvni bartaraf etadi va hokazo. Xuddi hapdorilarga o‘xshab, genlar faoliyatini kuchaytiradi yoki cucaytiradi, retseptor va fermentlar ishini tartibga coladi. Umuman, antiokcidantlar odamga darmondorilar kabi zarur. Olmadagi kabi rang-barang antiokcidantlarni boshqa biror ne’matda uchratish qiyin.
“AiF”dan.