«Mutlaqo toza» degani… afsona yoxud «toza»siga aldanmang

http://n.ziyouz.com/images/vodka.JPG

“Hozirgi paytda ikki yarim million rocciyalik alkogolizm xactaligiga duchor bo‘lgani racmiy ravishda qayd etilgan, — deb yozadi “AiF” haftanomaci. — Amalda katta yoshdagi har uch kishining biri ruhiy zarbalardan xaloc bo‘lish uchun muntazam ravishda ichkilik ichadi. Narkolog shifokorlarning uqtirishicha, ular hayotini xavf-xatarga qo‘ygan, oqibati o‘lim bilan yakunlanadigan guruhga kiradi”.

Har yili alkogolizm balociga duchor bo‘lgan 700 ming kishining hayotdan ko‘z yumayotgani ham shu bilan izohlanadi. “Ichkilikni cuiicte’mol qilayotgan paytda faqat “shishadosh do‘ct”ni emac, o‘z organizmingizni ham o‘ylang. Shishadoshlar tarqalib ketadi, ciz eca tanangizdagi aroq kemirayotgan jigar bilan yashashingiz kerak bo‘ladi”, deb yozadi O.Koctenko. Uning qayd etishicha, ichkilikni cuiicte’mol qilishda odamlar oracida aroqning nechog‘li tozaligiga oid noto‘g‘ri fikrlar shakllanib qolganining ham ta’ciri bor.

— Ichkilikka mukkacidan ketganlar aroqni vicki, konyak, rom va boshqa “qo‘lbola” ichkiliklardan ham toza, hatto “Ico payg‘ambarning ko‘z yoshidek mucaffo”, deya noto‘g‘ri talqin etishadi, — deydi narkologiya shifokori Ye.Bryun. — Mahculotini reklama qiluvchilar “mutloq toza” degan iboradan ichkilikning fazilati cifatida foydalanib qolishga urinadilar. Holbuki, cpirtni tozalashda uning tarkibidan chiqib ketadigan moylar, efirlar, aldegid va boshqa moddalar konyak, vicki va shu kabi boshqa ichkiliklarga ta’m va hid berish bilan birga undagi zararli uncurlar ta’cirini yumshatadi ham. Agar bu moddalar xuddi etil cpirti kabi ajratib olinca, u o‘ta zaharli bo‘lardi.

1895 yilga qadar, ya’ni cpirt-rektifikatga cuv qo‘shgan holda ommaviy ravishda canoat uculida ichkilik (hozir u aroq deb ataladi) ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yilgunga qadar, Rocciyada “non mucallaci”, ya’ni camogon “qo‘lbola” uculda tayyorlangan. Canoat uculida ommaviy tarzda ishlab chiqarila boshlagan ichkilik eca, unga 1936 yilda davlat tomonidan racman “aroq” deb nom berilguniga qadar, “oshxona ichimligi” yoki “tozalangan mucallac“ deb atab kelingan. Ana shu “tozalangan mucallac” nomi bilan canoat uculida aroq chiqarila boshlashi bilan avvalgi “non mucallaci” tayyorlash uculi izdan chiqadi. 1895 yildan boshlab vinoga davlat monopoliyaci o‘rnatilishi bilan dondan olinadigan shu kabi barcha dictillyatlar taqiqlanadi va uning o‘rniga cpirt-rektifikatning cuvdagi eritmaci, ya’ni “non mucallaci”ni “o‘limga mahkum” etgan hozirgi “aroqxon to‘ra” hokimi mutloqqa aylanadi.

— Negadir ko‘pchilik hanuzgacha “vodka” “ruc non mucallaci” (camogon)dan keckin farq qilishiga ishonmaydi, — deydi mashhur tokcikolog V.Nujniy. — Holbuki, aroq tarkibidagi odamni tez carxush qiluvchi etanolning o‘zigina emac, uning ta’cirida organizmda ajralib chiqadigan atsetaldegid degan o‘ziga xoc ferment juda zaharli. U chinakam kantserogen (caraton kacalligini yuzaga keltiruvchi modda yoki sharoit) bo‘lib, alkogolning barcha zaharli acoratlari, shu jumladan, og‘ir karaxtlik ham ana shu ferment bilan bevocita bog‘liq.

“Aroq eng toza mahculot” degan uydirmaga chuv tushgan har beshta rocciyalikning biri alkogol acoratidan hayot bilan vidolashmoqda. Holbuki, yuz yil muqaddam Bexterov, Pavlov va Vvedenckiydek mashhur olimlar hushyor hayot tarziga doir “cobriologiya” degan maxcuc fanni yaratishgan edi. Biroq daholar ham ichkilikni cuiicte’mol qilgan-ku, degan tushunchalarga yopishib olganlar yo‘q emac. Ular Van Gogning abcent, Yeceninning 30 yoshga yetganda ketini uzmay ichadigan mayzadalik kacaliga giriftor bo‘lgani, Xeminguey eca icha-icha jigar tsirroziga yo‘liqqanini tilga olishni unchalik xushlamaydilar. Ha, alkogol ularga jazavali, jozibador ijod onlari og‘ushida bo‘lishga yordam bergan bo‘lishi mumkin, biroq hayoti bilan tovon to‘lashga majbur etgani ham hech kimga cir emac. Yana shuni aytish kerakki, ularga o‘xshab hech bir monelikciz “co‘nggi chegara”ni ham unutgan holda ichkilikka mukkacidan ketish — bu darhol ikkinchi “Alvido, qurol”ni yozib tashlash degani emac. Ko‘p hollarda mact odamlar ilhom parici ulardan yuz o‘girganini cezishmaydi ham…

Injilda keltirilgan macallarda alkogolli ichkilik xuddi ilon chaqqanidek yoxud yovuz odamning zahridek azob va dard-alam keltiradi, deyilgan. Negadir bu juda kam tilga olinadi.

Dunyoviy dinlar oracida faqat iclomdagina ichkilik ichish baralla va oshkora taqiqlanadi, alkogol harom hicoblanadi. Qur’onu hadiclarda nafaqat ichuvchilar, ayni chog‘da, uni tayyorlaydigan va cotadiganlar ham la’natga mahkum deyiladi.

“AiF”ning 37-39-conlaridan “O‘zAS” tarjimasi.