Ҳар галгидек, ишхонада қоғозларга кўмилиб турган эдим, телефон қўнғироғи диққатимни бўлди.
Ойим эканлар: “Тез кела оласанми? Опангникига боришимиз керак…”
Опам бетоблигини эрталаб эшитган, кечқурун ишдан қайтар маҳали кириб ўтишни режалаштиргандим. Фавқулодда қўнғироқдан хавотирим янада ошиб, жавоб сўрашни ҳам насия қилганча, оёғимни қўлимга олиб югурдим.
Ойим жон ҳалакда бекатгача чиққан экан. Қўлида хўроз.
– Нималар кўтариб юрибсиз, – дедим машинага ўтирганларидан сўнг, хўрозга ишора қилиб.
– Қон чиқариш керак экан, – деди онам. – Ўзи кўчиш тараддудида юрибди. Шароити борми-йўқми? Шу ҳам ҳарна-да. Айтганча, йўл-йўлакай мулла отинни ҳам олволамиз.
– Қанақа мулла отин, ғирт азайимхоннинг ўзи-ку, – эътироз билдирдим.
– Унақа дема, болам, қуда эшитса хафа бўлади, шунга қаттиқ ихлос қўйган-да..
…Опам уй тўрида кўрпа-тўшакка ўраниб ётган, хона эса ачимсиқ ёғ ҳиди, исириқ тутунига тўлган эди.
– Шу ёшларга ҳам ҳайронман, – қудахола жаврай кетди. – Урф-одатларимизни назар-писанд қилишмайди-ей… Мана, тунов чоршанба бош ювдилар. Энди касал бўлиб турибдилар.
– Қўйсангиз-чи, она, бошни чоршанбами, бошқа кунми, ювишнинг нима дахли бор. Бунга ҳам уч-тўрт кун ўтди. Туппа-тузук юрувди, – эътироз билдирди поччам. Сўнг бизга қараб айбдор оҳангда давом этди:
– Кеча кўчларни йиғиштираётгандик, гиламнинг бир учидан кўтаришганди. Шунга оғир юкдан бели тортишиб қолди. Дўхтир чақирай, десам унамаяптилар…
– Сен жим тур! Ёш бола нарса одатларимиз кучини қайдан биласан. Бу эскиликдан. Ана, отинжон келдилар. Келиним бирпасда тузалиб кетадилар.
Шу тахлит пиёлада қон келтирилиб, “муолажа”га ҳамма нарса шай қилиб қўйилди.
– Бу хўроз қоними? – деди “отинжон” эътироз оҳангида.
– Иби, миянг борми сани, – эътироздан мулзам бўлган қудахола ўғлини койирди. – Ахир қўлни ёки оёқни эмас, юракни қонлаяпмиз. Нима, келинимнинг юраги хўроздек учиб кетсинми?! Тез қўрадаги бирор қўйни сўйинглар.
– Жонлиқ тўкис бўлсин, тағин қулоғими, бошқа жойида чандиқ бўлмасин, – “отин­жон” қўшимча қилди.
Поччамга ёрдамлашиш учун қўрага кириб, “отинжон”нинг “девор бўлмаса узоқларни кўриши”га амин бўлдим. Таомилга кўра қони суртилган жонлиқнинг гўшти борича мулла отинга берилиши керак. Агар хонадон аъзолари ёки яқинлари шу гўштдан еса, касаллик уни еган одамда қайталаниши мумкин экан… Қўрада эса поччам усталарнинг иш ҳақини бериш учун эртага бозорга чиқарадиган семизгина қўчқори ҳамда янги кўчажак ҳовли томига сўйиш учун мўлжаллаган қўзи бор эди. Энди эътибор беришим, чўпондан харид қилинган қўзи қулоғида чандиқ бор эди (ҳар бир чўпон ўз отаридаги қўйларга белги сифатида қулоғини ўзига маълум шакл­да тешиб, чандиқ қилади). Хонадоннинг оилавий табибига айланиб, кунора келиб кетадиган “отинжон” эса буни кўрмаслиги ва кўз остига олмаслиги мумкин эмасди.
Отин айтган жонлиқ сўйилиб, “муолажа” бошланди ҳамки, опам аҳволида ўзгариш сезилмасди. Қайтага оғриқ тобора зўраярди.
– Хавотир олманг, бу дуоларим таъсири, – тинчлантирмоқчи бўларди отин. – Фаришталарим бемор ичидаги жинлар билан курашмоқда. Оғриқ ана шундан…
Бу орада қудахола шам учун болаларини дўконга югуртирди. Шанба куни бировга пул бериш хосиятсизлиги, шу боис, ҳақини эртага етказишни уқтирди.
Хотинининг ғамида жон ҳалакда юрган, аммо хотин-халаж тўла уйга киришга ийманган ўғлини остонада ўтиргани учун “Бизни қарзга кўммоқчимисан”, деб койиб берди…
Шом тушар маҳали касал кўришга қўни-қўшни, маҳалладошлар ўтиши мумкинлигини айтиб, қизига ҳовлини супуришни буюрди.
– Аслида шомда уйни супуриш хосиятсиз, ҳа, майли супургининг бир бандини синдириб ташласанг, гуноҳ кесилади…
Очиғи, ўттиздан ошиб, иримлар бу қадар кўплигини энди англадим. Илгари ҳар бир ирим моҳиятида маълум бир маъно бўлади, деб ўйлардим. Масалан, оқшомда уй супурмайдилар. Негаки, бу пайтда инсон организми чарчаб, иммунитети пасаяди. Супурганда кўтариладиган чанг, заҳарли моддаларга қарши кураша олмайди. Аммо супургининг синдирилган банди нимани ҳал қилиши мумкин? Ёки шанба куни берилган пулда нима гуноҳ…
Шу ўйлар ичида турганимда, онам машинани тезда ўт олдиришимни буюриб қолдилар. Бечора қудачилик андишасида шу пайтгача жим турган, охири опам ҳушини йўқотгач, бор ичини тилига чиқарган эди:
– Ҳозир яна бир соат индамасам, қизимни бериб қўяман, – сўнг “отинжон”га юзланди. – Бўлди йиғиштиринг, ўргилдим сиздақа табибдан…
Опамни жонлантириш бўлимига олишди. Шифокордан ҳам анча гапга қолдик.
– Бемор то ўсал бўлмагунча қараб тураверасизлар-эй. Оғир юк кўтарганда оёқ нерв толалари шикастланган экан. Вақтида келтирганингизда битта укол билан тузалиб кетарди…

“Шарқ юлдузи” журнали, 2017 йил, 4-сон