Isajon Sultonov 1967 yil 6 aprelda Farg‘ona viloyati, Rishton tumanining Avazboy qishlog‘ida tug‘ilgan. ToshDUning jurnalistika fakultetini tamomlagan (1990). «Munojot» (1990), «Oydinbuloq» (1995) kabi kitoblari nashr etilgan.J. Neruning «Hindiston» kitobining «Bobur» qismini, D. Butstsati, R. Akutagava, U. Sayfiddin kabilarning asarlarini o‘zbek tiliga tarjima qilgan.
Yoshi katta odamning hayqirganini birov ko‘rganmi? Yo‘q, suyunib yoki kimnidir chaqirib qichqirishini nazarda tutmayapman. G‘alaba hayqirig‘i ham emas, chunki umrim davomida zafar hayqiriqlarini eshitmadim. Ko‘zlagan maqsadiga erishgan insonlar esa… to‘satdan ko‘zlaridan yoshi duvillab oqib, “O‘zingga shukr” deya pichirlashlariniyu duoga qo‘l davomi…
Yomg‘irli, loy kun edi. Qashqarning Sajiya va Hamidiya madrasalari qarshisida hunarmandlar, bo‘zchilar, mokichilar, taqachilar yig‘ilishgan, kimdir boshiga bir savat patir ko‘tarib tirikchilik vajhi sotishga yo‘l olgan, boshqasi rutubatdan namlangan arpa to‘la qoplar oldida o‘tirar, ot mingan yoki yayov, nayza-yu qilich davomi…
Bir necha kundan beri safardaman. Havo isib ketdi. Yumushlarimni bitirib bugun uyimga qaytmoqdaman. Tong sahardan yomg‘ir yog‘ib, tevarakni top-toza qilib yuvib qo‘ydi. Gilos bilan o‘rikning yetilmagan och-yashil mevalari yiltirab tovlanadi. Uyimni, bolalarimni sog‘inganman. Har kuni telefonda gaplashamizu bir nimamni yo‘qotib davomi…
Onam bilan O‘rta Yer dengizi sohilidamiz. Poyoni ko‘rinmas yashiltob suvlar tinmay dolg‘alanadi. Chag‘alaylar chiyillab uchishadi. Uzoqlarda oppoq yaxta ko‘pikli iz qoldirib suzib bormoqda. Chap tomonimizda suv qa’ridan bosh ko‘targan kichik tog‘lar ko‘zga tashlanadi. Ustida siyrak archalar o‘sgan, oralarida oqish qoyalar davomi…
Bu voqea uzoq yillar avval, Xitoy imperatorlarining Tan sulolasi zamonida, ya’ni bundan bir ming uch yuz yil oldin ro‘y bergan. Bu – hayot shafqatsizligi hamda mehribon ota haqidagi huzunli bir hikoyadir. Ronzyan deb atalmish qishloqda bir odam yashar edi. U davomi…
Bizlardan bir-ikki yosh katta Nazar baquvvat, chayir, quyuq qoshlari chimirilgan, qora ko‘zlarida o‘t chaqnab turadigan shijoatli yigitcha edi. U jo‘raboshimiz bo‘lib, hammamiz nima desa itoat qilardik. Chunki aqlda ham, kuchda ham bir pog‘ona baland turardi-da. Bizlar chiqolmaydigan daraxtlar ustiga birpasda davomi…
– Muhtaram do‘stlar, tomoshamizni boshlaymiz! – deya tantanali e’lon qildi bo‘yniga qizil rangli latta bog‘lab, ko‘krak cho‘ntagiga ham shu rangdagi atirgul taqib olgan o‘rtakash. Shunday deyishi bilan shodon musiqa yangradi. Uni sahna ortidagi hovuzday chuqurda o‘tirgan o‘n chog‘li musiqachi chalmoqda davomi…
O‘lmasoy opamning aziz xotirasiga bag‘ishlayman Muqaddima Bahor tog‘larning ustlaridan to nigoh yetmas olislardagi yaylovlargacha yastanib ketgan bepoyon kengliklarni sanoqsiz rangu tus, shaklu qiyofadagi anvoyi gul-chechaklar bilan bezaydi, shamollar qatida islarini, gulchanglarini va urug‘larini ko‘tarib uchib, boshqa yerlarga sochadi, turli-tuman qushlar davomi…
(Shoir A’zam O‘ktam xotirasiga) “Hikoya yozish osonmi, qiyinmi?” To‘g‘risini aytsam, haligacha shu savolga jo‘yaliroq javob bera olmayman. Mana, bir necha kundirki, tug‘ilgan kunida qizimga sovg‘a qilganim uzuk xayolimdan ketmaydi. Ingichka, nozik, ko‘kish-yashil toshchali ziynat uni quvontirdi, sof nigohida sevinch porlab davomi…
Erta bahor edi. Ko‘ngil bog‘imdan bir nihol unib chiqdi. Namxush, qoramtir tuproqdan ipdaygina bo‘lib osmonga – bulutlar diyoriga bo‘y cho‘zmoqqa chog‘langan bu jajji jonga avval-boshda ko‘p e’tibor qilganim yo‘q. Bog‘ katta, gullar ko‘p, shu ojiz vujudning yonginasida karnaygul tarvaqaylagan, uning naryog‘ida yoshli davomi…