Шу юртда, шу тупроқда яшаб ўтган кўпдан-кўп улуғ зотларнинг ҳаёт йўлига, маънавий меросига кўз югуртирганимизда, ўзига хон, ўзига бек шу эл қалбига қулоқ тутганимизда аён бўладики, биз ор-номусини, шаънини тожу давлат билган зотларнинг авлодимиз. Содда ва самимий, дили тили билан давоми…
Бошимни зўр ишга бериб қўйибмен. Чўлпон Ҳар гал она қишлоғим, ота юртим Изиллоққа бориб қайтар эканман, икки кўзим ортимда «қолади»: …боласига меҳрибон барча оналар каби энам йўлтўрвамни ҳеч кимга ишонмай ўзи ҳозирлайди, албатта, чўлпон юлдузининг шуъласига ёпиб олинган сутли нон давоми…
Бу заминдан не-не улуғ зотлар етишиб чиқмаган дейсиз. Афсус, уларнинг барчаси ҳақида ҳам етарли даражада маълумотга эга эмасмиз. Жумладан, Шайх Шиблийни биладиганлар ҳам кўп эмас. Ваҳоланки, Фаридиддин Атторнинг “Тазкират ул-авлиё”сида, Алишер Навоийнинг “Насойим ул-муҳаббат” каби асарларида бу улуғ шайх номи давоми…
ХХ аср бошларида дунёга келган ва шу даврнинг мураккаб ижтимоий-маданий шароитида қалам тебратган ёзувчилар орасида Шокир Сулаймоннинг муносиб ўрни бор. 30 — 50-йиллардаги сиёсий қатағон оқибатлари фош этила бошлаган йиллари Шокир Сулаймон ҳаёти ва ижодига ҳам бирмунча қизиқиш пайдо бўлди: давоми…
1946 йил. Қишнинг аёзли кечаси. Марзия бувим: «Юлдузла-а-р, жигаргўшам Акбарга салом айтингла-а-р!» дея илтижо қилиб, ҳаётдан кўз юмганлари ҳамон кўз олдимда. Бундан кейин яна ўн йиллар ўтди, лекин ундан дом-дарак бўлмади. Акбарбек ким эди? Энди 31 ёшни қоралаган, аммо ўз давоми…
Вақт ҳеч қачон кутиб турмайди. У мудом олға интилади. Унинг ҳар бир лаҳзасидан унумли фойдалана олсагина инсон ўз умрини абадиятга муҳрлаши мумкин. Акс ҳолда…Шайх Саъдийнинг «Гулистон» асари муқаддимасида инсоннинг ҳар бир нафасида икки неъмат мавжудлиги таъкидланади. Яъни, инсон биргина нафасни давоми…
Кейинги 15-16 йил ичида Абдулҳамид Сулаймон ўғли Чўлпон ҳаёти ва ижодини ўрганиш изчил тус олди. Адабиётшуносларимиздан Наим Каримов, Озод Шарафиддинов, Иброҳим Ҳаққулов, Шерали Турдиев, Салоҳиддин Мамажонов, Нинел Владимирова, Сирожиддин Аҳмедов ва бошқалар Чўлпон тўғрисида мақолалар, адабий портретлар, монографиялар яратдилар, адиб давоми…
Ҳар бир хонадон бамисоли бир қалъа. Бекорга ўтмишда «ичкари» деган ибора кенг тарқалмаган. Унинг сиру синоатлари тўрт девор ичида қолиб кетаверган.Башарти, хонадон тинч бўлиб, оиланинг барча аъзолари хушҳол давру даврон суришса, олам — гулистон. Бундан маҳалла-кўй, қўни-қўшни, қариндош-уруғ хурсанд. Бундай давоми…
Мумтоз адабиётимиз тарихида тасаввуф маслаги билан боғлиқ ижодкорлар кўп. Бироқ ҳам шоир, ҳам тариқат шайхи сифатида машҳур бўлиш ҳаммага ҳам насиб этавермаган. Абдулазиз Мажзуб Намангоний мероси шу жиҳатдан алоҳида аҳамиятга эга.Мажзуб ўзбек адабиётининг йирик намояндаларидан бири бўлиб, таваллуд санаси маълум давоми…
Чингиз Айтматов етмиш бешга тўлиб, тўй қилаётган эмиш! Ё тавба, куни кеча биз Парижда ЮНЕСКОнинг катта залида унинг етмиш йиллигини ўтказган эдик-ку! Наҳот беш йил шу қадар тез ўтиб кетган бўлса?.. Ҳа, ҳаёт шундай ғаройиб экан: инсон кексайган сайин умри давоми…