Бу воқеа содир бўлган кун эрталабдан ёмғир ёғди. Тоғларни ўраб олган булутлар кечга борибгина тарқалди.Ёмғирдан сўнг атроф шундай тиниқлашдики, узоқдаги тоққа қўл чўзсанг, етгудек. Ҳаво тоза ва шаффоф. Бундай пайтда тоғдаги ҳар бир жонзот завққа тўлади, кийиклар ўзларининг кўз илғамас давоми…
— Қани, менга бер-чи. Сен эплолмаяпсан.Хотиним пичоқни қўлимдан юлқиб олди-да, қаттиқ бўлакни чаққонлик билан қирқа бошлади. У ғаройиб шаклдан тугунча ҳосил қилди. Қоғозни буклар экан, юзига мамнун табассум қўнди.— Шунчаки термулиб тураверма, — деди у. — Велосипедингнинг насосини олиб келиб давоми…
Че Ок коллежни тамомлагандан сўнг меҳрибонлик уйига ишга кирди. У ерда ота-онаси йўқ болалар умид билан яшашарди. Бир йил давомида улар билан яшаб, ота-она меҳрининг қанчалар керак эканлигини ҳис этди. Болаларга қайноқ меҳр улашмоқни истарди. Аммо Че Окнинг олдида тоғдек давоми…
Уруш аввалига фақат суҳбатлар мавзуси эди, кейинчалик у шаҳардаги оила соҳиблари учун ҳам аҳамиятли жойга айланди – улар урушга отландилар. Оталар ҳалок бўлиб, ўринларидан турмаётган бир пайтда эса уруш нафрат манбаи бўлди-қолди, уни энди бошқача ном билан атаб бўлмас, у давоми…
Полициячи посбон кўчадан важоҳат билан ўтиб борарди. У яккам-дуккам учрайдиган йўловчиларни ҳайратга солиш учун атайлаб важоҳатли кўринаётгандир, балки бу унга одат бўлиб қолгандир. Ҳаво нам, ҳали соат кечки ўн бўлиб улгурмаган эса-да, қаттиқ эсаётган шамолдан ёмғир ҳиди келарди, кўчалар деярли давоми…
– Аҳмад ака, ўзбек насрининг бугунги мавқеи ҳақида гаплашсак. Яхши биласиз, ўтган асрнинг 90-йилларигача кимдир бирор қисса ёзса машҳур бўлиб кетар эди. Не тонгки, ўшаларнинг айримларинигина бугун ёдга оламиз. Икки йил бурун Ёзувчилар уюшмаси йиғинида жонкуяр мутахассислардан бири Мустақиллик йилларида давоми…
– Мурод ака, суҳбатимизни адабиётдан бошласак. Янги асарларингиз кўринмай қолганига ҳам анча бўлди…– Одамзод кўп нарсани кўриб-билиб боравергани сайин ёзиши анча қийинлашаркан. Аввал ёзганларим ҳам, энди ёзадиганим ҳам майда, арзимас бўлиб кўринаверади – шуниси ёмон. Балки бунга ёшлик ғайрати, аввалги давоми…
Хатирчи туманида туғилганман. Икки акам ва синглим бор эди. Мактабга олти ёшимда бордим. Муаллимлар ҳали кичкинасан, келгуси йил келасан, десалар роса йиғлаганман, аҳволимни кўриб майли, ўқийверсин, дейишган. Ҳар бир ҳарф, китоб менга мўъжиза каби туюларди. Шеърларни жону дилим билан ёд давоми…
– Эркин ака, ҳозирги адабий жараёнга муносабатингиз қандай? Адабиётимизнинг бугунги даражаси сизни қаноатлантирадими? Бир китобхон сифатида, абадиётга дахлдорлик даъвосидаги адабиёт рамзлар ортига яшириниб иш кўришга зўр бермаяптимикан, деган хавотир бор менда. Гоҳо санъат воқеликни реал тасвирлашдан қўрққани учун мавҳумликка юз давоми…
– Одамият жаннатдан қувилгандан бери ўзининг моҳиятини ахтаради. Бу изланиш эса унга ҳаёт, завқу шавқ ва ҳаловат беради. Инсон ўзини англаш йўлида кўп шарафли йўлларни босиб ўтди. Замон тили билан айтганда юксак тараққиётга, цивилизацияга эришди. Лекин… биласизми, инсоният муаммоларининг кўлами давоми…