Xayriddin Sultonov 1956 yil 19 yanvarda Toshkent viloyati Qibray tumanining Tuzel qishlog‘ida tug‘ilgan. ToshDUning jurnalistika fakultetini tamomlagan (1978). «Quyosh barchaga barobar» (1980), «Bir oqshom ertagi» (1983), «Onamning yurti» (1987), «Umr esa o‘tmoqda» (1988), «Boburning tushlari» (1992), «Boburiynoma» (1997), «Saodat sohili» (2005) kabi nasriy kitoblari nashr etilgan. «Changak», «Moziydan bir sahifa», «Mehrobdan chayon» kabi videofilmlar hamda «Tushlarimda ko‘rib yig‘layman», «Yozning yolg‘iz yodgori» stsenariylari asosida badiiy filmlar suratga olingan. «Sarhovuzning bo‘ylarida» (1992) nomli dramasi ham bor.A. Sent-Ekzyuperi, I. Nagibin, V. Shukshin kabi adiblarning asarlarini o‘zbek tiliga tarjima qilgan. «Shuhrat» medali (1996), «Mehnat shuhrati» ordeni bilan mukofotlangan (2003).
Nihoyat, onamning yurtiga jo‘nar bo‘ldik. Onamning yurti! Esimni tanibmanki, bu so‘z xotiramga olis ertak bo‘lib, ma’yus alla bo‘lib o‘rnashgan. To hanuz quloqlarim ostida so‘nmas bir qo‘shiq yanglig‘ jaranglaydi u. Shu paytgacha onam tilidan uning ta’rifinigina eshitardik. Shu paytgacha uning qaydaligini, davomi…
Rahmatulla xotindan yolchigan edi. Buni do‘stlari ham, dushmanlari ham yakdillik bilan e’tirof etardilar. Chindan ham, Nozimaxon erni er qiladigan ayol edi. U asli marg‘ilonlik, Kumushbibi yurtidan; kulcha yuz, nozik qad, ko‘zlari doim kulibgina turadi, qop-qora, sunbul sochlarini kestirmaganida albatta taqimini davomi…
Xurshid Davronga bag‘ishlayman Qadrli kitobxon! Bu badiiy lavhani «hujjatli hikoya» deb atamoqchiman. Lekin undagi barcha voqea-hodisalarning yuz foiz haqiqat ekaniga kafolat berolmayman. Biroq, ayni paytda, har qanday badiiy to‘qimaning yoki qo‘polroq aytganda, har qanday uydirmaning ham yuz foiz yolg‘on ekaniga davomi…
Xayriddin Sultonov. Boburiynoma: Ma’rifiy roman. — Toshkent, «Sharq» nashriyot-matbaa kontsernining Bosh tahririyati, 1997 U un to‘qqiz yeshida tug‘ilgan diyorini mangu tark etdi. Yigirma besh yoshida Afg‘oniston, Pokiston, Hindiston, Bangladesh mamlakatlarining aksariyat qismini egallagan ulkan saltanatga asos soldi. Uning mamlakatdorlik siyosati, davomi…
Bugun mening sig‘inadigan kunim… Chingiz Aytmatov. «Somon yo‘li». Eng osoni — ko‘zni chirt yumish edi. Bir-biriga chirmashgan binafsharang halqalar: bir, ikki, uch… Sanoq asabini battar toliqtirardi. «Odam xushxabardan ham o‘lib ketishi hech gap emas ekan-da. Qayerda o‘qigan edim — «Xushxabarning davomi…
«Rabbim!» de, Mariya! Valentin Rasputin Birinchi bo‘lib Islomboy keldi. U chirog‘i charaqlab turgan oynaband, sirkor ayvonda ust-boshidagi qorni qoqish bahonasida to‘xtab, o‘rtadagi uyga derazadan razm soldi: onasi g‘isht pechka oldida taxmonga tikilib o‘tiribdi. O‘rinboy ustarada yaltiratib qirilgan boshini siypagancha yonboshlab davomi…
Uni qishloqda hamma taniydi-yu, ismini hech kim bilmaydi. Hamma uni «Qori», «Qori aka», deb chaqiradi, orqavarotdan esa «Ko‘r Qori», deb ataydilar. Ko‘cha-ko‘yda tuproqqa qorishib yuradigan ishtonchang go‘daklar uning ortidan: «Qoraka, Qoraka, bugun kino qanaqa?» deya chuvillashib qochadilar-da, sal nari borgach: davomi…
Ular ikki haftadan buyon yaydoq Yayilma dalalarida kartoshka kavlashardi. Oqshom havo ochiq edi, yotib qolishga qaror qildilar. Yer cho‘kib, tars-tars yorilib ketgan taqir do‘nglikda pastak qamish chayla omonat qo‘nqaytirilgan. Tepasiga brezent tortilgan chayla yonida o‘choq; tezak uyumi, dastasi siniq ketmon, davomi…
Yonboshbuloqqa kuz erta tushdi. Kechagi yashilligidan ayrilgan za’faron barglar mungli shivirlab, so‘ngsiz hasratini izhor qilmoqchiday qo‘nimsiz tentiraydi… Achchiq izg‘irin allaqayerdan qor sharpasini haydab keldi, g‘ofil kimsalarni qilichini ko‘tarib qish kelayotganidan ogoh etgan kabi birdan qora sovuq tushdi. Odamlar o‘tin-ko‘mir, issiq davomi…
Usta Binoqul, qani turing, shom tushmay huv dovonga yetib olaylik! O‘sha dovonga yetaylik, u yog‘i — yo razzoq! — Uh, taqsir, oyoq bosgulik holim qolmadi. Yurolmayman, taqsir, yurolmayman! — Andak bardosh qiling, usta Binoqul! Chekkan mashaqqatlarimiz, inshoolloh, besamar ketmas! Ajab davomi…