Мунавварқори Абдурашидхонов 1878 йилда Тошкентнинг Шайҳонтоҳур даҳасидаги Дархон маҳалласида диндор зиёли оиласида таваллуд топган. Отаси Абдурашидхон мадрасада мударрис, онаси Хосиятхон маҳалланинг отин ойиси бўлган.Мунаварқори илк сабоқни ота-онасидан, маҳалла мактабидан олиб саводини чиқарди. Сўнгра Тошкентдаги Юнусхон мадрасасида ва Бухоро мадрасасида таълим олди. 1904 йилдан бошлаб фаол ижтимоий ҳаётга кириб борди.«Шўрои Ислом» ташкилотининг (1917 – 18) идеологи ва раҳбари сифатида фаолият кўрсатди. 1929 йилда ноҳақ миллатчилиқда айбланиб қамоққа олинди ва 1931 йилда отиб ташланди. Унинг ҳоки Москвадаги Ваганково қабристонидадир. Мунавварқори 1903 йилдан жадид мактаблари очиб, дарс берган. Шундай мактаблар учун товуш усулида ёзган «Адиби аввал» («Биринчи адиб», 1907) алифбе китоби, «Адиби соний» («Иккинчи адиб», 1907. Унда «Ҳимматли фақир» шеъри келтирилган) ўқиш китоблари бир неча бор нашр қилинган.1908 йил унинг «Сабзазор» (тўплам), «Ер юзи» (географиядан), «Тажвидал Қуръон» (Қуронни ўқиш усулини ўргатган) китоблари ҳам босилиб, янги усулдаги мактабларда дарслик сифатида қўлланган. 1906-1917 йилларда жадид газеталарида муҳаррирлик қилган, «Хуршид», «Нажот», «Кенгаш» каби газета ва бир қанча журналларга асос солган, жадидлар театри тарғиботчиси бўлган.Мунавварқори миллатимизнинг маърифий келгуси ва мустақиллик йўлини мунаввар қилиб кетган зотдир. «Чор ҳукуматини йўқотиш жадидларнинг тилагида бор эди» деб ёзган эди 20-йилдаги мақолаларидан бирида у.
АДИБУС-СОНИЙМакотиби ибтидоия шогирдларина алифбодан сўнг ўқутмакучун мумкин даражада очиқ тил ва осон таркиблар илаёзилмиш қироат китоби БИСМИЛЛАҲИР РОҲМАНИР РОҲИЙМ Ҳамд Аллоҳ таоло ҳазратлари бизни йўқдан бор қилди. Кичик эдик, катта қилди. Оч эдик, ризқ беруб тўйдирди. Яланғоч эдук, кийим берди. давоми…
ЕР ЮЗИМакотиби ибтидоиянинг 3—4-синф шогирдлари учун мўътабар китоблардан интихоб этилиб, Туркистон шеваи туркиясинда тартиб ва таҳрир ўлинмиш жуғрофия рисоласиБИСМИЛЛАҲИР РОҲМАНИР РОҲИЙМ 1. Муқаддима Жаноби Ҳақ таъолий ҳазратлари бизни ердан яратмишдур. Чунки бизим туғулодурғон, ўсадурғон, тириклик қиладурғон ҳам ўлғондин сўнгра кўмиладурғон давоми…
МУҚАДДИМА Аллоҳ таолога беадад шукрлар бўлсинки, Мустақиллик туфайли бой маданий меросимизни ўрганиш ва маърифатпарвар сиймоларнинг асарларини халқимизга етказиш борасида кўп хайрли ишлар амалга оширилмоқда. Ўтмишда миллатимизга маърифат тарқатган кўпгина олимларимизнинг номлари қайтадан тикланмоқда. Шундай сиймолардан бири Мунаввар қори Абдурашидхон ўғлидир.У давоми…
Тоғ яқинида кичик бир қишлоқ бор эди. Шу қишлоқнинг бузуқ бир биносида ўн уч ёшлик Ойхон отлик бир қиз турар эди.Ойхоннинг ота-онаси очарчилик йилида — бундан тўрт йил бурун ўлган эдилар. Бояқиш Ойхон беш ёшлик Турдибой деган укаси билан қўш давоми…
Кўм-кўк майсалар, яхши сабзалар билан ўралган кенг, гўзал бир қирнинг устида бир айғир от ёлғиз ўзи ўтлаб юрар эди. Янги чиққан ям-яшил, кўм-кўк ўтларнинг энг яхшисини толалаб-толалаб ер эди. Еб, қорни тўйгандан сўнг у ёқ-бу ёққа ўйноқлаб, кишнаб юрар эди. давоми…
Бир кун бир деҳқон саккиз ёшли ўғлини етаклаб боғчасига кирди. Боғчада олма, нок, шафтоли, ўрик, анор, анжир ҳам узум каби ҳар турли емиш оғочлари ям-яшил бўлиб кўкарган. Урикларнинг довуччалари ёш болаларни қизиқтирадиган бир тусда осилиб турган эди. Ота-бола боғчада кеза-кеза давоми…
Ҳаво қиш ўлдиғиндан ғоят совуқ эди.Кўчалар билчираб битған, бутун атрофни балчиқлар ифлос қилиб ташлаған эди. Шул балчиқларнинг ўртасиндан, балчиқларға ботған, кийимлари йиртилған, икки кўзи нобажо бир етим бола қўлида асо ушлаб келмоқда эди. Лекин бу етим болани кўрған инсон ҳар давоми…