Abdulhamid Cho‘lpon. Hikoyalar, tarjimalar
Kitobni saqlab oling
Abdulhamid Sulaymon o‘g‘li Cho‘lpon (Yunusov) 1897 yilda Andijon shahrida tug‘ilgan. Dastlab madrasada (1908—12), so‘ngra rus-tuzem maktabida (1912—14) taxsil olgan. She’riy asarlari «O‘zbek yosh shoirlari», «Uyg‘onish» (1922), «Buloqlar» (1923), «Tong sirlari» (1926) va «Soz» (1935) to‘plamlarida, shuningdek, turli gazeta va jurnallarda e’lon qilingan. 20-yillarda yozgan «Oydin kechalarda», «Qor qo‘ynida lola», «Novvoy qiz» tsingari hikoyalari o‘zbek adabiyotidagi lirik nasrning dastlabki mumtoz namunalaridir. «Kecha va kunduz» (1936) romani hamda «Yorqinoy», «Xalil farang», «O‘ldiruvchi» (1921), «Sevgi va saltanat», «Cho‘pon sevgisi» (1922) kabi pesalari ham bor (bu asarlarning aksariyati bizgacha yetib kelmagan). Uning tarjimasidagi U. Shekspirning «Hamlet» tragediyasi o‘zbek tarjima san’atining shoh namunasi hisoblanadi.U 1938 yil 14 iyul kuni hibsga olinib, ko‘p o‘tmay, Toshkent shahri atrofida otib tashlangan. Vafotidan so‘ng Alisher Navoiy nomidagi O‘zbekiston Respublikasi Davlat mukofoti (1991) va «Mustaqillik» ordeni (1999) berilgan.
Kitobni saqlab oling
Shaharning dilrabo, chiroyliq bog‘larig‘a kirar edim.Kirar edim men bir vaqtlar shaharning dilrabo bog‘lariga.Kalta, ixcham pichimlik kiyimlar kiygan ozoda yigitlar, kelishgan, ko‘klam tuslik va tortqich ranglik ko‘ylak kiygan qizlar…Kelishgan qizlar, ozoda yigitlar u yoqdan-bu yoqg‘a asta-asta bosishib o‘talar, o‘talar edi qo‘ltiqlashib…Ixcham davomi…
I Bir, ikki, uch, to‘rt… besh; besh… olti! Yetti, sakkiz, to‘qqiz, o‘n…. Kichkina, qizil ipdan bezalgan to‘p (kaptov) aljib qochib ketib, yerto‘la og‘ilning devoriga yondoshib o‘skan yosh qantak o‘rikka borib tegdi-da, sakrab hovuzg‘a «sho‘p» etib tushib ham ketdi… Qizlar barchasi davomi…
Eshmurod o‘z uyida o‘turub ediki, birov eshik qoqdi. Eshmurod eshik oldiga kelub:— Kimdir?— Men.— Sen kimsan?— Men Mo‘minjon.— Voy, Mo‘minjon ekan-ku,— deb eshikni ochub, Mo‘minjonni mehmonxonaga olub kirdi. Xizmatchini chaqirub, choy-non olub kelishga buyurub yubordi. Mo‘minjon yoshligidan o‘g‘irliqg‘a odat qilub davomi…
Muhabbatning saroyi keng ekan, yo‘lni yo‘qotdim-ku, Asrlik tosh yanglig‘ bu xatarlik yo‘lda qotdim-ku. Karashma dengizin ko‘rdim, na nozlik to‘lqini bordir, Halokat bo‘lgusin bilmay qulochni katta otdim-ku. Ajab dunyo ekan bu ishq dunyosi, ayo do‘stlar, Bu dunyo deb u dunyoni bahosiz davomi…
YoRQINOY6 pardali afsonaviy tomosha Vodiyi vahdat haqiqatda maqomi ishqdir,Kim mushaxxas o‘lmas ul vodiyda sultondir gado. Fuzuliy Totli va boy tili bilan ertak (cho‘nchak) aytib berib, shu asarning yozilishiga sabab bo‘lgan kampir opaga hurmat bilan bag‘ishlayman.Cho‘lpon BIRINChI PARDA Bu parda o‘n davomi…
I Qilg‘ilik qilinib, bechora qizning qizligi olinib, bo‘lar ish bo‘lib bitgandan keyin, ikkalasi jimjit bo‘lib ikki tomonga cho‘zilishdilar. Uyning ichi, tashqari hovli, ko‘cha-ko‘y xuddi tong otishidan sal burung‘i vaqtlarday — chuqur, vazmin va tinch bir jimlikka botqon edi. Ba’zi-ba’zidagina pastak davomi…
Ey Misrning tangrisi, Nilning malikasi Kileo‘patra!Oydin kechalarda, sirli Nilning bo‘ylarida uzun etaklaringni maysalar, gullar ustidan sudrab yurub yangi ochilg‘on vafo hidli nilufar chechagi uzubsan. O‘zingni yelpib turg‘u¬chi qulg‘a chechakning fazilatlaridan gapirganingni eshitdim: «Bu gul suvda o‘sib, suvda yetishib, yana suvda davomi…
Turkistonning qorong‘u bir go‘shasida… nomlik bir uyezdni shaharda Hoji Ahmad ismli 60 yashar bir kambag‘algina sartarosh hoji bor edi. Aning xotuni chaxo‘tka (sil) kasaliga mubtalo bo‘lub, to‘quz oy qadar xastalik to‘shagida yotgandan so‘ngra vafot bo‘lg‘on edi. Ul xotundan Muhammadiyor isminda davomi…
(Kulgi hikoya) Kech qolgan bozorchilardan bir to‘dasi otlariga sho‘x-sho‘x qamchi berib ko‘chadan o‘tgach, kamqatnov ko‘chaning ko‘pda uvalib yetmagan yirik changlari har tomonni bulutdek bosdi. Shundan keyingina masjid jilovxonasida* o‘lturganlar ko‘zlarini yumdilar. «Turkiston viloyati gazeti»ni* ularga o‘qib berayotgan Mulla Shamsiddin ham davomi…