Одамлар орасида қачондан бошлаб “мардикор аёл” деган ибора муомалага кирди. Бу сўз қулоққа чалинганида уй-рўзғор, бола-чақа, бозор-ўчар юкини нозик елкаларига ортмоқлаб кетаётган ожизаю муштипар кўз ўнгимизда гавдаланади. Яна аёл бозорга чиқадими ёки йўқми, деган муаммолар ҳақида ҳам тўхталаверамиз. Бироқ, баъзи соғлом, бақувват эркаклар сояда ётиб аёлини бозорга чиқариб қўйиши – бу ташвишга соладиган ҳолат. Шундай эмасми?

Тириклик дегани аёл эмасми? Унинг алласидан етмиш икки томиримизда Ватан деган улуғ сўз уйғонса, ақл-заковатидан, назокати ва ҳаёсидан миллат тарбияланади.

Ҳазрат Пайғамбаримиз: “Агар одам одамга сажда қилиб, сиғиниш жоиз бўлганда мен фарзандларни ўз оналарига сажда қилишга, аёлларни эса ўз эрларига сажда қилишга буюрган бўлур эдим” деганлар муборак ҳадисларида. Аёлнинг бу қадар улуғланиши унинг эътиқоди, диёнати, ахлоқ-одоби, ҳалоллигидадир.

Одамлар орасида қачондан бошлаб “мардикор аёл” деган ибора муомалага кирди. Бу сўз қулоққа чалинганида уй-рўзғор, бола-чақа, бозор-ўчар юкини нозик елкаларига ортмоқлаб кетаётган ожизаю муштипар кўз ўнгимизда гавдаланади. Яна аёл бозорга чиқадими ёки йўқми, деган муаммолар ҳақида ҳам тўхталаверамиз. Бироқ, баъзи соғлом, бақувват эркаклар сояда ётиб аёлини бозорга чиқариб қўйиши – бу ташвишга соладиган ҳолат. Шундай эмасми?

…Куни кеча Чорсу бозорига харид қилиш асносида йўлим тушди. Бозорнинг автомобиллар тўхташ шоҳобчасига тўхтаган машинанинг олдига югуриб бориб “Нима хизмат бўлса, биз тайёрмиз”, дея жавраб турган беш-олти нафар мардикор аёлларга дуч келдим. Салом-аликдан сўнг мижози билан савдоси келишмаган аёллар билан танишиш мақсадида гап бошладим:

– Ҳорманглар, иш излаяпсизларми дейман, дея суҳбатга чорлаган бўлдим уларни. Мана шу тирикчилик билан қанча пул топасизлар?

– Кунига 10-15 минг сўм ишлаймиз. Бу дегани бир ойга 300 минг сўмдан ортиб кетади, – дея саволимга жавоб берди аёллардан бири.

– Совуқни-совуқ, иссиқни-иссиқ демай эртадан кечгача бозорда бўлсангиз. Рўзғор юмушлари, фарзандлар тарбия­си билан ким шуғулланади, дедим ҳайратланиб.

– …

Ўртада оғир сукунат чўкди.

– …Кўпроқ нима иш билан шуғулланасизлар?

– Масалан, дейлик, – деди мен билан баҳсга киришган ўзини асли Андижонданман дея таништирган Азизахон. – Нима иш бўлса ҳам бажариб кетаверамиз. Бизга пулини яхши тўлашса бўлгани. Айниқса, тўй мавсумида бозоримиз қайнайди. Давлат идорасида эртадан-кечгача ўтириб топган бир ойлик маошимни бозорда омад чопса бир кунда ҳам ишлашим мумкин. Лекин бизга ўхшаганларга осон тутманг. Баъзан иш жараёнида ҳар хил вазиятдан чиқиб кетишга тўғри келади. Сизга бир воқеани гапириб берсам. Яқинда мени Қорасарой даҳасига тўйга олиб кетишди. Яхши хизмат қилганим учун сарпо ҳам беришди. Тўйнинг эртаси куни эса ўша мижозим келиб мени “Хизмат бор”, дея яна олиб кетди. Аввал бошда мен ҳайрон бўлдим. Тўйхонага киргач, тўй эгаси келини ўрнига келин салом қилишимни тайинлади. Ташриф буюрган меҳмонларга келин салом бераётган пайтимда келиннинг ўрнига мен чиққанлигимни маҳалла маслаҳатчиси сезиб қолди. Даврада шов-шув кўтарилиб, жанжалга айланди. Ўшанда тўйхонадан “иш ҳақим”ни ҳам ололмай, маломатдан аранг қочиб қутилганман, – дейди ҳасратидан чанг чиқиб Азизахон.

Eътиборимни тортган аёллардан яна бири наманганлик Мақсуда опа бўлди. У ҳам бошидан кечирган ташвишларини баён этди.

– Мардикор бозорига чиқа бошлаганимга ҳали унчалик ҳам кўп бўлгани йўқ. Қизим олий ўқув юрт­ларининг бирида контракт­да ўқийди. Қизимнинг ўқишига пул топиб бериш мақсадида мардикорлик қилаяпман. Унинг дугоналари кўриб қолмасин, деб кўпинча бозорга кечга яқин чиқаман. Қизим ҳам ёрдам бериб туради. Совуқда туравериб, касалга чалиндим. Қизимнинг ўқиши битгач, қишлоққа қайтиб кетмоқчиман, – дейди Мақсуда опа кўзларига алланечук изтироб чўкиб.

Даврада гап қизигандан қизиб борар, аёллар бошидан кечирган кечинмаларини, бажарган ишларини гоҳ аламли, гоҳо ҳангома билан сўзлаб беришарди. Мени эса беихтиёр яна мардикор аёлларнинг қисмати ўйлантирди. Бу билан аёл боласини қўлтиқлаб, тўрт девор уйда ўтирсин деган фикр­дан йироқмиз. Мустақиллигимиз шарофати билан амалга оширилаётган барча қутлуғ ишлар аёлларни жамиятда ўз ўрнини топиши учун имкон яратмоқда. Миллий ҳунармандчилик ривожланиб боряпти. Аёл эрки даҳлсиз, бироқ, бозорда мардикорлик қилаётган аёлларимиз момоларимиздан мерос бўлиб қолган каштачилик, зардўзлик, тикувчилик ҳунарларини ўргансалар ҳам оиласига, ҳам эл-юрт равнақига ҳиссаси қўшилади.

Шу ўринда аёл турмушнинг қули эмас, балки жамиятнинг гули бўлиб соғлом фарзандларни дунёга келтириб, ўз илми, истеъдоди, меҳнатининг ҳамма кўринишлари билан Ватанга ниҳоятда зарур эканлигини юракдан ҳис этиб яшашлари­ни истардим. Зеро, аёл – кимнингдир волидаси, кимнингдир ёри, яна кимнингдир мунис синглиси. Нима бўлганда ҳам аёлнинг бахти кўчада эмас, оиласида эканлигини унутмаслигини хоҳлардим.

“Ҳуррият” газетасидан олинди (2008).