Маҳмудхўжа Беҳбудий. «Сарт» сўзи маълум бўлмади (1914)

«САРТ» СЎЗИ МАЪЛУМ БЎЛМАДИ Мўътабар «Садойи Фарғона» жаридасининг 30-нўмерида «Сарт сўзи маълумдур» унвонлик бир мақолани кўруб ўқумасдан аввал «сарт» сўзи ҳал қилинди гумони-ла қалбан бир даражада хурсанд бўлсак ҳам, лекин мақолани тамоман ўқуб чиққандан сўнг ҳурматлу Мулло Абдуллобек жанобларининг қилган давоми…

Маҳмудхўжа Беҳбудий. «Туркистон тарихи» керак (1914)

«ТУРКИСТОН ТАРИХИ» КЕРАК Тарих кўп аҳамиятли ва фойдали бир нарсадур. Тарихнинг фойдаларидан баъзиси ушбудурки, бир миллатнинг на тариқада, қайси йўл ила тараққий этганин ўқиб, ибрат олмоқ ёки бир миллатнинг на сабаблардан таназзул этиб, охири мунқариз бўлуб кетганин ўқуб мундан ҳам давоми…

Маҳмудхўжа Беҳбудий. Муҳтарам ёшларға мурожаат (1914)

МУҲТАРАМ ЁШЛАРҒА МУРОЖААТ Ҳар бир мамлакатда ислоҳот ва маданият асбобиға тавассул ва ташаббус этмоқлик ҳаракати у мамлакатнинг ёшлари тарафидан зуҳур эта бошлагани каби, бизнинг Туркистонда ҳам маданият эшиги манзаласида бўлган макотиби ибтидоийя ила интибоҳ ва ислоҳот жарчиси бўлган миллий матбуот давоми…

Маҳмудхўжа Беҳбудий. Теётр надур? (1914)

ТЕЁТР НАДУР? Теётр нимадур? Жавобиға теётр ибратнамодур, теётр ваъзхонадур, теётр таъзир адабидир. Теётр ойинадурки, умумий ҳолларни анда мужассам ва намоён суратда кўзликлар кўруб кар-қулоқсизлар эшитиб, асарланур. Хулоса: теётр ваъз ва танбиҳ эггувчи ҳамда зарарлик одат, урф ва таомилни, қабиҳ ва давоми…

Маҳмудхўжа Беҳбудий. Танқид – сараламоқдур (1914)

ТАНҚИД – САРАЛАМОҚДУР Мажалла ва жаридаларнинг катта бир хосияти танқид, яъни сараламоқдур. Саррофлар ақчани, тужжорлар матоъни саралаганидек, муҳаррирлар ҳам умумий ҳол ва маишатға тааллуқ нимарсаларни саралайдурки, бошқа сўз ила «танқид» аталур. Масалан, янги мактаб ва муаллимлари ва анда ўқулатургон китобларни давоми…

Маҳмудхўжа Беҳбудий. Тарихи ихтирои башар (1914)

ТАРИХИ ИХТИРОИ БАШАР Бугун кўзимизға кўринмайтургон нимарсалар аввалги замонда йўқ эди. Худонинг одамларға берган ақл ва тадбири соясинда бирин-бирин чиқорилди. Ва ҳам муни бир тоифа ихтиро қилмади, балки ҳар замонда ҳар ким тарафидан чиқорилди. Тарихдан бехабар баъзи кишилар ва ёинки давоми…

Маҳмудхўжа Беҳбудий. Ёшларға мурожаат (1913)

ЁШЛАРҒА МУРОЖААТ Бизни Туркистон ва Бухорода бир синф муҳтарам ёшлар мавжуддурки, ҳукумат маҳкамаларинда тижоратхона, бонка ва корхоналарға котиб, таржимон, молфуруш ва даллоллик ёинки насячинлик ила машғулдурлар ва бу синф аҳлининг адади бугун Бухоро ва Туркистонда мингларчадур. Ана ёшларға мурожаатдан мурод давоми…

Маҳмудхўжа Беҳбудий. Оҳ, бонкалар бизни барбод этди (1914)

ОҲ, БОНКАЛАР БИЗНИ БАРБОД ЭТДИ — Шундайми? — Албатта йўқ. — Бас, нима бизни барбод этди? — Нозоалла, ҳисобсизлик. Тўғри, ақл ва тарбиясизлик бизни барбод этди. Айб бонкада йўқ, бизда. Чунки бошқа миллатлар бонкалар сабаби ила обод бўлур. Давлати ва давоми…

Маҳмудхўжа Беҳбудий. Жаҳолат дардларидан (1914)

ЖАҲОЛАТ ДАРДЛАРИДАН Исмимизни билмаймиз! Нима учун? Бизға ўргатмабдурлар. Масалан, исмимиз Абдулсамад экан, «Абсамат», ҳатто, қишлоқларда «Апсат» дерлар. (Афу буюрулсун, адабдан хориж бўлса-да, адабға даъват этар.) Оти Ёдгор экан — «Жодигор», Лутфулло экан — «Нутфулло» аталадур. (Астағфурулло!) Ғалат атамоқ сабаби ила давоми…

Маҳмудхўжа Беҳбудий. Зўраки бой (1914)

ЗЎРАКИ БОЙ Охирги вақтларда биз — туркистонлилар тижорат, ҳатто, зироат ва дўкондорлик ишларинда на учун синармиз, яъни ифлос этармиз. Мунинг энг биринчи сабаби илмсизлик, тўғриси ақлсизлигимиздур. Оре, билиб туруб ўз зарарини қилмоқ ақлсизликдур. Чунончи, «Зўраки бой» жанобларини ўн минг сўмлик давоми…