Kuprin Aleksandr Ivanovich [1870.26.8(7.9), Varovchat shahri — 1938.25.8, Leningrad] — rus yozuvchisi.
Dastlabki asarlarida kambag‘allar hayotini, kishilarning og‘ir turmush tarzini realistik tasvirlagan («Ofat» qissasi, 1896). Ijodida ijtimoiy-tanqidiy kayfiyatlarning kuchayishi «Yakkama-yakka olishuv» (1905), «O‘ra» (1909—15) qissalarida aks etgan. Nafis ifodalangan obrazlarning xilma-xilligi, lirik holatlari «Olesya» (1898), «Gambrinus» (1907), «Yoqut ko‘zli bilaguzuk» (1911) kabi qissa va hikoyalarida mujassamlashgan. «Listrigonlar» ocherklar turkumi (1907—11) bor.
1919—37 yillarda muhojirlikda (asosan, Parijda) yashab, «Yunkerdar» (1928-32), «Janeta» (1932-33) qissalarini, bir qancha ocherk va hikoyalarni yaratdi. Ularning ko‘pchiligi esdaliklar asosida yozilgan. Uning ko‘pgina asarlari bo‘yicha stsenariylar yozilib, ekranlashtirilgan. Asarlari chet tillarga, shu jumladan, o‘zbek tiliga ham tarjima qilingan.
I Mening xizmatkorim, oshpazim va ovda hamrohim – o‘rmon qorovuli Yarmola orqasida bir bog‘lam o‘tin bilan egilib xonaga kirib keldi va uni gursillatib yerga tashladi-da, muzlab qolgan barmoqlarini kuhlab isitdi. – Tashqarida shunday shamolki, panich , – dedi u pechning davomi…
Xotini eshikni ochishiga zo‘rg‘a sabri yetgan Nikolay Yevgrafovich Almazov palto va furajkasi bilan darrov xonasiga kirib ketdi. Uning chimirilgan qoshlari va asabiy pirpirayotgan pastki labiga ko‘zi tushgan xotini qandaydir noxush voqea sodir bo‘lganini anglab yetdi… Indamasdan erining orqasidan kirib bordi. davomi…
– Sudlanuvchi, sizga qonunga binoan oxirgi so‘z beriladi, – dedi sud raisi toliqqan ko‘zlarini arang ochib, loqayd bir ohangda, – o‘z qilmishingizga oydinlik kiritish yoki o‘zingizni oqlash uchun yana nimalarni qo‘shimcha qila olasiz? Ayblanuvchi bu murojaatdan so‘ng bexos o‘rnidan sapchib davomi…
Beqiyos yo‘rg‘a Xolstomer xotirasiga bag‘ishlayman. 1 To‘rt yashar poygachi ayg‘irni Zumrad ot deb atashardi. U bo‘ychan, kulrang, qaddi tik, tanasi kumushrang. Odatdagiday yarim tunda sayisxonasida uyg‘ondi. Unga yonma-yon, chap va o‘ng, dahliz orqali o‘tiladigan qarama-qarshi tomondagi otlar bir tekis, yoqimli davomi…
Sharq rivoyati Bundan ko‘p yillar muqaddam kichkina, lekin farovon bir shaharda gilam, fil suyagi, ziravorlar va atirgul moyi savdosi bilan shug‘ullanuvchi savdogar yashagan ekan. U aqlli, odobli, xudojo‘y va halol odam bo‘lib, ibrat bo‘larli darajada saranjom-sarishtalik bilan ish yuritgani sababli davomi…
Qadim zamonlarda o‘tib bo‘lmas daralar, ulkan qoyalar va qalin o‘rmonlar qurshovida butun dunyodan ajralib qolgan yassi tog‘ tepaliklaridan birida chorvachilik bilan kun kechiruvchi tinchgina xalq osoyishta yasharkan. Temir sovutlarga burkangan, begona, baquvvat va daroz odamlar janubdan bu yerlarga qachon va davomi…
Venetsiyalik buyuk skripkachi va bastakor Nikkolo Paganini sehr-li skripka evaziga Iblisga iymonini sotganligi haqidagi rivoyatni kim ham bilmaydi? Hattoki hamma narsadan shubhalanuvchi, dahriy va hajvchi bo‘lgan atoqli shoir Henrix Heyne ham bu afsonaga ishongan. Lekin bu kelishuvda kim yutib chiqqanligi davomi…
Rossiyaning o‘rta mintaqalaridagi nam botqoqliklarda faqat tunda ochiladigan ajoyib gul bo‘lib, kech kirganda yoqimli, muattar hid taratadi. Agar uni uzib olib suvga solib qo‘yilsa, ertalab noxush va badbo‘y is chiqaradi. U oddiy binafsha turlaridan emas. Didsiz dalahovli egalari va ziyoli davomi…
Ilya Platonovich Arefev, mashhur gazeta feletonchisi o‘z xonasi bo‘ylab asabiylashgandan-asabiylashib, kursi suyanchiqlariga surinib, charm divan oldidan Shopengauerning qovog‘i soliq byusti turgan javon oldigacha borib-kelmoqda edi. Uning, qartabozlar ta’biri bilan aytganda, «qo‘li kelmay qolgandi». Bosh qotirib o‘tirganiga bir necha soatdan oshdi davomi…
Uchinchi va to‘rtinchi ko‘rinishlar oralig‘idagi tanaffus yakunlanmoqda edi. Kapelmeyster Gekkendolf Bobil asirligidagi yahudiylar yig‘isi g‘oyatda yorqin tasvirlangan eng qiziqarli joygacha hozirgina yetib keldi. Ivan Ivanovich nuqul serjazava, fuga nola qilib turadigan shunday pesalarni jonidan yaxshi ko‘rardi – unda fleytaning hasrat davomi…