Germaniyalik mutafakkir Immanuil Kant Kyonigsberg shahrida hunarmand usta oilasida tug‘ilib o‘sdi. U oiladagi 9 nafar farzandning to‘rtinchisi bo‘lgan. Kant bolalik va o‘smirlik chog‘larida tez-tez kasalga chalingani sababli nimjon, jizzaki hamda vahimachi edi.

1745 yilda u Kyonigsberg universitetining ilohiyot fakultetini tamomlagan. 1755 yildan to 1797 yilgacha shu yerda metafizika, mantiq, axloqiy falsafa, fizika, riyoziyotdan dars bergan. Umrining oxirigacha bo‘ydoq o‘tgan. 57 yoshida «Sof tafakkur tanqidi» deb nomlangan asosiy asarini yozib tugallagan.

Uning quyidagi asarlari ma’lum: «Osmonning umumiy tabiiy tarixi va nazariyasi» (1755), «Mantiq» (1800), «Amaliy mantiq tanqidi» (1788), «Antropologiya» (1798). Bular Kantning eng yirik va mashhur asarlari sirasiga kiradi.

Olim shaxsiy hayotida falsafiy masalalar xususida suhbatlashishni xush ko‘rmagan. Aftidan, u o‘zining tinglashga emas, faqat o‘qitishga qobiliyatli ekanini yaxshi anglagan.

Hayotining har bir lahzasi muayyan tartibga solingan faylasuf har kech roppa-rosa soat 10 da uyquga yotgan, tonggi soat 5 da uyg‘ongan. U 30 yil davomida bir marta ham bu tartibni buzmagan. Roppa-rosa kechki soat 7 da sayrga chiqqan. Kyonigsbergda yashovchilar Kantga qarab soatlarini tekshirishgan.

* * *

Falsafa sohasini quyidagi savollar bilan chegaralash mumkin:

1. Men nimani bila olaman? 2. Men nima qilmog‘im kerak? 3. Men nimaga ishonishim mumkin? 4. Inson nima?

Birinchi savolga metafizika fani, ikkinchisiga axloq, uchinchisiga din va to‘rtinchisiga antropologiya javob beradi. Yuqoridagi uch savol oxirgisiga kelib taqaladi.

* * *

Rad etilishdan cho‘chimaslik kerak. Boshqa narsadan – seni tushunmasliklaridan ehtiyot bo‘l.

* * *

Har bir fan faqat riyoziyot bilan inoqlashgandagina mukammallikka erishadi.

* * *

Jilla qursa, ilohiyot fakultetining: «Falsafa fakulteti – ilohiyot fakultetining oqsochi», — degan mag‘rurona da’vosiga qo‘shilsa bo‘ladi. (Bu o‘rinda: «Oqsoch bekasining oldida mash’ala tutib yo‘l boshlaydimi yoxud uning ortidan etaklarini ko‘tarib yuradimi?» – degan savol ochiq qoladi). Ishqilib falsafa fakultetini yopib, og‘zini yumib qo‘yishmasa bo‘lgani.

* * *

Tashqi xotirjamlik faqat zohiran mavjuddir. Inson tabiatidagi pinhoniy shubhalar urug‘ini tag-tomiri bilan bartaraf etmoq joiz. Biroq buning uchun biz avvalo bu kurtakka erkinlik va hatto ozuqa berishimiz kerak. Shundagina u nish urib, ko‘zga ko‘rinadi va uni ildizi bilan yo‘qotish mumkin bo‘ladi.

* * *

E’tiqodga joy berish uchun bilimlarimni siqishtirishimga to‘g‘ri keldi.

* * *

Og‘zimizdan chiqayotgan hamma so‘zlar haqqoniy bo‘lmog‘i kerak. Ammo bu, biz har qanday haqiqatni ochiq aytishga majburmiz, degani emas.

* * *

O‘z botiniy e’tiqodidan voz kechish pastkashlikdir.

* * *

Etika – e’tiqod falsafasi.

* * *

Daholik – o‘rgatib ham, o‘rganib ham bo‘lmaydigan iste’dod mahsuli.

* * *

Iztirob faoliyat istagini uyg‘otadi.

* * *

Salomatlik holatidagi mehnatdan keyingi hordiq har qanday jirkanchlik aralashmasidan xoli bo‘lgan eng buyuk hissiy lazzatdir.

* * *

Insondagi qulaylikka moyillik hissi hayotda mavjud bo‘lgan har qanday yovuzlikdan ham yomonroqdir.

* * *

Fikrlarni emas, fikrlashni o‘rgatmoq kerak.

* * *

Chehramizning rangi yolg‘on so‘zlayotganimizni fosh etadi. Ammo u hamma vaqt ham yolg‘onning isboti bo‘lib xizmat qilavermaydi. Ko‘pincha bizni ayblayotgan kimsaning andishasizligidan ham qizaramiz.